De lokale bemande stations voelen de druk van de onbemande stations het meest. Zij moeten hun prijzen aanpassen, wat behoorlijk ten koste gaat van de rendementen. Gelukkig scoren lokale stations wel bovengemiddeld op shopverkopen en nevenactiviteiten. Dat meldt de Rabobank in haar brancherapport voor de tankstationsector. Gemiddeld is de verwachting dat de omzet in 2013 licht daalt met 1%. Qua volume wordt een stabiel beeld verwacht. De consequenties ten aanzien van de omzet zijn wel sterk afhankelijk van de benzineprijzen.

Er zijn in Nederland ruim 2.800 bemande en ruim 1.400 onbemande tankstations. Het gemiddeld besteed bedrag in de shop ligt volgens de Rabobank op circa 7,80 euro (incl. tabak). “Naar verwachting zal de opmars van het onbemande station verder doorzetten ten koste van het kleine bemande tankstation”, meldt de Rabobank. “Klanten stellen hoge eisen aan service, gemak en snelheid in dienstverlening van de bemande stations. De hoge vaste kosten maakt het voor een aantal kleine stations niet altijd mogelijk te komen tot een rendabele exploitatie.”

Shopconcept

Tankstations met voldoende omvang kunnen profiteren van de groeiperspectieven die de gemaksmarkt biedt, verwacht de bank. “Welk type shop(concept) en welke nevenactiviteit(en) het best passen bij het individuele tankstation is vooral afhankelijk van de locatie.” Elke dag worden er zo’n 1,2 miljoen bezoeken afgelegd aan tankstations.

De Rabobank signaleert de volgende trends in de sector: shopinrichting en passend aanbod trekken klanten, druk op afzet (volume) door o.a. zuinigere auto’s, groei aantal tankstations bij winkelcentra in perifere gebieden en de tankstations werken gestaag aan groen imago.

Prijsconcurrentie

Maar er zijn volgens de bank ook een aantal bedreigingen voor de branche. Zo neemt prijsconcurrentie toe door toename van prijsvergelijkingssites, het gebruik van apps en door de onbemande tankstations. Auto’s worden zuiniger waardoor het particulier brandstofverbruik daalt. Elektrische en hybride aandrijvingen in combinatie met benzine- en dieselmotoren zijn in opkomst. De hoge belastingdruk (btw en accijns) is vooral een nadeel voor de grensstations. En de bank merkt dat de consument moeilijker te verleiden is met traditionele loyaliteitsprogramma’s; de consument wil verrast worden.

“De markt voor motorbrandstoffen is steeds vaker een vechtmarkt”, vindt de Rabobank. “Het totale volume daalt licht, deels veroorzaakt door een lagere vraag vanuit de transportsector. Maar ook door de daling van de particuliere vraag naar motorbrandstof met zo’n 5% per jaar.”

Daling brandstofverkoop

De keuze van de consument voor kleinere en milieuvriendelijke auto’s en bewust rijgedrag (het nieuwe rijden, minder kilometers) heeft deze gestage daling te weeg gebracht. In toenemende mate tanken consumenten ook prijsbewust. De hoge brandstofprijzen dragen hieraan bij, evenals prijsvergelijkingssites op internet, apps voor realtime prijsvergelijkingen en zeker ook de onbemande
tankstations die dankzij lagere overheadkosten forse kortingen kunnen geven.

Ook snelwegstations ontkomen er daardoor niet altijd aan om middels kortingen de consument te verleiden bij hen te komen tanken. Het margeverlies op brandstof hopen deze bedrijven te compenseren met opbrengsten uit de shop.

Zuinigere auto’s

De bank heeft ook een aantal cijfers in beeld gebracht. De totale vraag naar motorbrandstoffen op de particuliere markt neemt licht af. Het aantal auto’s (ongeveer 8 miljoen) en het totaal aantal gereden kilometers (jaarlijks ruim 90 miljard) stabiliseert en het gemiddeld brandstofgebruik neemt geleidelijk af, met name door de keuze voor zuinigere auto’s.

Het gemiddelde jaarkilometrage van een particuliere personenauto op benzine ligt rond 10.300 kilometer. Voor personenauto’s op diesel ligt dit op 21.000 kilometers, voor personenauto’s op LPG ligt het jaarkilometrage op 17.500 kilometer.

Vraag bedrijfsleven

De verkoop van benzine, diesel en LPG in Nederland is in het eerste kwartaal van 2013 met 2,6% gedaald tot in totaal 3,28 miljard liter. De verkoop van benzine daalde in de eerste drie maanden het hardst, met 4,5% tot 1,3 miljard liter. De afzet van diesel en LPG nam af met respectievelijk 1,3 en 2,3%. De vraag vanuit het bedrijfsleven (beroepsgoederenvervoer over de weg) is conjunctuurgevoelig. Dit heeft met name gevolgen voor de vraag naar diesel (vrachtwagens), die kan fluctueren.

Voor Jan Bessembinders, manager tankstations van de branchevereniging Bovag, is de verkoopdaling niet echt een verrassing. “Dit zijn met name de particuliere liters en het is bekend dat de consument momenteel kritischer op zijn uitgavenpatroon let. En inderdaad laat de invloed van zuinigere voertuigen zich nu gelden. De uitkomsten komen overeen met wat Bovag twee jaar geleden al voorspelde ineen eigen strategisch onderzoek naar de brandstofmarkt: de doorzetten staan onder druk en op de langere termijn zal het aantal liters structureel afnemen.”

Kritische consument

De bank signaleerde eveneens in het rapport dat pomphouders rekening dienen te houden met een steeds kritischer wordende consument. Bessembinder sluit zich hierbij aan. “Dat kan met opvallende acties. Je moet durven afwijken van de grijze massa, daar gaat het om. Om een voorbeeld te geven: een ondernemer in Brabant die zich als aanbieder van streekproducten in zijn shop profileert. Alle lokale leveranciers liggen bij hem in het schap. Maar het belangrijkste blijft dat het hele plaatje klopt: de juiste prijs zetten, een goed uitgeruste shop hebben en een wasgelegenheid die tot in de puntjes verzorgd is.”

Bart Pals en Christiaan Tijssen