De provincies Drenthe en Zeeland gaan zelf bekijken wat de gevolgen zijn van de recente accijnsverhogingen. Ook het provinciebestuur in Groningen praat over een eigen evaluatie. In de diverse regio’s wordt gevreesd dat de lokale economie klappen krijgt en de bestuurders willen niet wachten op een evaluatie vanuit het Rijk, die nog maanden op zich laat wachten. Volgens velen is dat te laat, omdat een groot aantal bedrijven dan al is gestopt. Ook de tabaksbranche vreest de gevolgen. Zij noteerden over het afgelopen jaar een daling van twaalf procent bij de sigarettenverkoop.

De besturen van de provincie Drenthe en Zeeland gaan op korte termijn evalueren wat de gevolgen zijn van de gewraakte belastingmaatregel van de afgelopen jaren. Ze vrezen voor een kaalslag onder de detailhandel in hun regio. Opvallend is dat in beide provincies de VVD- en PvdA-fracties voorstander zijn van een dergelijk onderzoek. Beide partijen houden in de landelijke politiek juist een vroegtijdige evaluatie tegen. Provincie Limburg is het stadium van evalueren al gepasseerd. Zij geven aan dat de accijnsverhogingen inderdaad zorgen voor fors dalende omzetten en lobbyen momenteel volop in Den Haag om het kabinet te bewegen het accijnsbeleid aan te passen.

Onderzoek

Als uit de diverse onderzoeken blijkt dat inderdaad sprake is van forse grenseffecten roepen de provinciebestuurders hun landelijke collega’s op om actie te ondernemen. Ook willen ze dat de Haagse politiek al in februari een onderzoek uitvoert en niet wacht tot mei of juni. Een kopie van het provinciale voornemen is naar alle leden van de Eerste en Tweede Kamer gestuurd.

Dat uit de toekomstige onderzoeken zal blijken dat het grenseffect fors is, is zeer waarschijnlijk. De eerste berichten van pomphouders uit de grensstreek zijn dramatisch. Sommige ondernemers melden dat ze in de afgelopen maand tientallen procenten omzet zijn kwijtgeraakt in vergelijking met de eerste weken van 2013. Diverse pomphouders hebben besloten de tent te sluiten of onbemand te worden. Ook zijn al voorbeelden bekend van werknemers die in Nederland zijn ontslagen en nu bij een Duits tankstation werken.

Sluiten

Een van de tankstations waarvoor de evaluaties te laat komen, is de AVIA-locatie aan de Knalhutteweg in Enschede. Het tankstation van brandstofhandelaar Weghorst, dat ruim zeventig AVIA-stations heeft, had geen toekomst meer en gaat stoppen. De handelaar gaat ook kritisch kijken naar zijn andere stations in de grensregio om te zien welke rendabel zijn en welke locaties sluiten of onbemand worden.

Ook de tabaksbranche maakt zich ernstige zorgen. Nederlanders kopen namelijk niet alleen brandstof in het buitenland, maar ook sigaretten en shag. Uit een onderzoek van de stichting SigarettenIndustrie (SSI) blijkt dat in 2013 het aantal verkochte sigaretten met twaalf procent is gedaald tot tien miljard stuks. De verkoop van shag, pruim- en pijptabak nam met tien procent af en bleef steken op ongeveer 7,5 miljard gram.

Sigaretten

”De hoge accijnzen in Nederland zijn hiervoor een belangrijke oorzaak”, zegt vice-voorzitter Willem Jan Roelofs van de SSI. ”In België en Duitsland betaal je al snel een euro minder per pakje sigaretten. Voor tabak moet je denken aan een verschil van bijna drie euro. Al kom je dat verschil vooral in België tegen.”

Begin 2013 gingen de accijnzen op sigaretten (35 cent per pakje) en shag (zestig cent per pakje) omhoog. Bovendien heeft de Tweede Kamer haar goedkeuring al gegeven aan een plan om begin volgend jaar de tabaksaccijns opnieuw te verhogen.

Effect

”Je ziet dat de belastingmaatregelen nauwelijks effect hebben”, zegt Roelofs. ”Voor 2013 was begroot dat de accijnsverhogingen dat jaar zouden zorgen voor 371 miljoen euro aan extra inkomsten. Uiteindelijk bleek dat het helemaal niet zorgde voor extra inkomsten, maar juist voor een daling van zeven miljoen euro.”

Eerder al gaven diverse organisaties aan dat de recente accijnsverhoging moet worden teruggedraaid, onder meer werkgeversorganisaties ONL en VNO-NCW en vakbond FNV. Daar kwam maandag Detailhandel Nederland bij. Zij roepen de toekomstige opvolger van voormalig staatssecretaris van Financiën Frans Weekers op om de economie in de grensstreek te redden door de accijnzen gelijk te trekken met het buitenland.

Meldpunt

De druk op het kabinet wordt steeds groter. Naast diverse provincies en organisaties wil ook een groot deel van de oppositie in de Tweede Kamer dat de accijnsverhoging van begin dit jaar wordt teruggedraaid. De PVV stelde vragen over de kwestie, het CDA opende een meldpunt en SP-fractievoorzitter Emile Roemer was maandag in het Limburgse Swalmen om daar met tankstation-ondernemers in gesprek te gaan over de problematiek.

Ook branchevereniging Bovag was aanwezig bij die besprekingen. De organisatie vreest voor spookdorpen doordat de plaatselijke bedrijven hun hoofd niet boven water kunnen houden. Niet alleen de tankstationbranche heeft last van het accijnsbeleid, ook onder andere de tabaksdetailhandel en de slijterijen verliezen omzet aan de buitenlandse concurrentie.

Monitoren

Bovag gaf onlangs aan grootschalig te gaan monitoren in samenwerking met de brancheverenigingen voor brandstofhandelaren (Nove) en oliemaatschappijen (VNPI). De verenigingen zien ook dat automobilisten veel brandstof in het buitenland kopen.

”Er zijn zelfs Nederlandse administratiekantoren die vervoerders benaderen om in het buitenland te tanken”, vertelt Nove-directeur Erik de Vries. ”Ook kantoren die tot dusver helemaal geen zaken deden met vervoerders, proberen op die manier bedrijven te verleiden over de grens te tanken. Of veel transporteurs op zo’n aanbod ingaan, weet ik niet. Maar tanken in het buitenland is voor vervoerders hoe dan ook een serieuze optie.”

Omzetcijfers

Inmiddels hebben alle klanten van backoffice-leverancier Extendas uitleg ontvangen over het aanleveren van omzetcijfers, zodat zij snel de vereiste gegevens kunnen opsturen naar Bovag. Het softwarebedrijf roept, samen met de branchevereniging en uitzendbureau Pompkracht, ondernemers op zoveel mogelijk informatie aan te leveren.

Ook branchevereniging Beta bekijkt met haar grensmonitor de ontwikkeling van de grensomzetten. De organisatie wil een compensatie van honderdduizend euro per gedupeerd bedrijf. Voormalig staatssecretaris Weekers wilde daar echter geen gehoor aan geven. Volgens hem is het in strijd met Europese regels. Een redenering die Beta juist bestrijdt.

Tom van Gurp

Lees ook: Meerderheid parlement tegen snelle evaluatie accijnsbeleid