Het tankstation van Marcel Kok in Swalmen, op een steenworp afstand van de Duitse grens, ligt er verlaten bij. Sinds de BTW- en accijnsverhogingen in 2012 en 2014 zijn klanten een zeldzaamheid geworden bij de pomp aan de Bosstraat. Door de belastingmaatregelen is zijn bedrijf de nek omgedraaid, vindt de Limburgse ondernemer. Samen met Stichting De Grens Bereikt en een aantal lotgenoten wil hij de Staat verantwoordelijk stellen voor de geleden schade.

Aan de keukentafel van de familie Kok is de sfeer gelaten. “Ik kan je niet meer ontvangen in de shop, die heb ik noodgedwongen moeten sluiten. Van mijn personeel moest ik afscheid nemen. Er kwam niemand meer in de shop”, legt de ondernemer uit. Sinds maart vorig jaar is het tankstation onbemand. Maar sindsdien zijn de zaken nauwelijks beter gegaan. “De grens met Duitsland is hier vlakbij. De paar klanten die nog langskomen, tanken hooguit een paar liter en rijden dan door naar een station over de grens. Daar is de benzine en diesel een stuk goedkoper. Tegen die prijzen kan ik niet op.”

Ook Lisenka van Oppen is vanmiddag aangeschoven. In 2008 nam ze het tankstation in het Limburgse grensdorp Maria-Hoop over van haar vader. Haar opa was ooit begonnen met het tankstation, als onderdeel van een garagebedrijf. Dat ging de eerste jaren heel goed. Per oktober 2012 werd de BTW verhoogd van 19 naar 21 procent. In januari 2014 kwam daar nog eens een forse accijnsverhoging overheen, 3,8 eurocent op diesel en 7,7 eurocent op LPG. Daarna viel niet meer te concurreren met de tankstations aan de andere kant van de grens.

Vrije val

Net als bij collega Marcel Kok bleven de klanten ook bij het station in Maria-Hoop weg. “Het aantal verkochte liters raakte in een vrije val”, legt advocaat Dirk van den Berg uit. “Als gevolg van de accijnsverhogingen is de verkochte hoeveelheid brandstoffen aanzienlijk teruggelopen. De daling van 2014 ten opzichte van 2013 is flink groter dan eerdere dalingen die werden veroorzaakt door bijvoorbeeld economische omstandigheden, opkomst van zuiniger modellen of alternatieve brandstoffen.”

Volgens Van den Berg is in 2014 in heel Nederland 580 miljoen liter diesel minder verkocht dan in 2013, een daling van 8 procent. De verkoop viel terug van 7.264 miljoen liter naar 6.684 miljoen. Die daling kwam bovenop de daling in 2013 als gevolg van de BTW-verhoging per 1 oktober 2012. Die daling bedroeg over het hele land gemiddeld 3,3 procent. De verkoop van LPG nam zelfs af met 23,3 procent, van 502 miljoen liter in 2013 naar 385 miljoen liter in 2014. “Het grootste deel van die afname is voor rekening gekomen van de grensstations. Er is duidelijk sprake van een weglekeffect. Dat kunnen we onderbouwen met de cijfers van beide ondernemers die hier aan tafel zitten en een aantal andere tankstations die zich bij ons hebben aangesloten.”

Frustrerend

Kok verkocht in de goede jaren meer dan 5 miljoen liter diesel per jaar, vertelt hij. Daar was eind 2014 nog 400.000 liter van over. In 2015 kwam de teller uit op niet meer dan 170.000 liter. Een soortgelijke ontwikkeling maakte ook collega Van Oppen door. “Dat is heel frustrerend”, vertelt de onderneemster. “Je zit met je handen in je haar en kunt er niks tegen beginnen, behalve hopen dat er weer klanten komen. Maar dat gebeurde niet.” In december 2016 besloot Van Oppen eieren voor haar geld te kiezen en vond ze een partij waaraan ze het station kon verhuren. Sindsdien staat er TinQ op de luifel. “De shop heeft nog gedraaid tot december vorig jaar. Mijn zoon en zijn vriendin hebben geprobeerd er nog wat van te maken, maar dat bleek tevergeefs. Ik ben in elk geval blij dat ik er vanaf ben.”

Ook collega-ondernemer Kok heeft geprobeerd om zijn station te verhuren of te verkopen aan een andere partij, maar hij heeft geen gegadigde kunnen vinden. “Ik heb bij een aantal partijen aangeklopt, maar dat leverde weinig op. Wie heeft er belangstelling voor een tankstation zonder klanten? In goede jaren was mijn station 1,3 miljoen euro waard. Wat krijg ik er nu nog voor? Ik heb geen idee. Het is een blok aan mijn been geworden.”

Brancheorganisatie BOVAG liet in april weten af te zien van een hoger beroep in de zaak van de accijnsverhoging op diesel en LPG van 2014 en de gevolgen die dat had voor pomphouders in de grensregio. De brancheorganisatie achtte een hoger beroep niet kansrijk genoeg. Waarom gaat Stichting De Grens Bereikt toch door met de strijd? “Onze insteek is anders”, legt advocaat Van den Berg uit. “BOVAG wilde de accijnsmaatregelen ongeldig laten verklaren en terugdraaien. De BTW-verhoging besloten zij erbuiten te houden. Maar die twee kun je echt niet los van elkaar zien. Wij willen echt strijden voor de individuele pomphouder die in de grensstreek is getroffen. Uit onze cijfers blijkt duidelijk hoe groot de gevolgen voor deze groep zijn geweest. Daar willen wij de rechter van overtuigen.”

Afloop rechtszaak

Wat zijn de verwachtingen bij beide ondernemers over de afloop van de zaak. “Ik vind het dieptriest dat we aan ons lot worden overgelaten en dat de politiek – zowel lokaal en regionaal als landelijk – dit thema links laat liggen. We zijn door deze maatregelen heel veel kwijtgeraakt. Daar kan en wil ik mij niet bij neerleggen”, benadrukt Van Oppen. Kok heeft zijn geloof in een goede afloop door de jaren heen verloren, merkt hij. Toch hoopt hij dat deze dagvaarding tot iets leidt.

“Als je ontslagen wordt, krijg je een uitkering. We hebben altijd hard gewerkt en netjes belasting betaald. In de goede jaren heeft de overheid goed aan ons verdiend. Maar de tijden zijn veranderd. Er is geen vangnet en we moeten het zelf maar uitzoeken. Ik verdien niets meer met mijn station en de overheid doet helemaal niks. Ze mogen uiteraard belasting heffen en verhogen, maar je kunt je ogen toch niet sluiten voor de gevolgen daarvan? Ik dacht dat we in een beschaafd land woonden, maar daar ben ik ondertussen niet meer zo zeker van…”

Lees ook:

• Lagere dieselprijzen in Nederland interessant voor Belgische klant
• Rechter verplicht Staat tot overleg met grenspomphouders
• Stichting DGB: ‘Staat is verantwoordelijk voor schade grenspomphouders’