Er komt nader onderzoek naar de verkoopcijfers van chocoladeproducten bij tankstations en het bijbehorende marktaandeel van Mars en Nestlé. Daarmee moet bekeken worden of het Mars Ondernemers Programma (MOP) te veel de concurrentie beperkt voor overige chocolade-aanbieders. Dat heeft de rechtbank in Den Bosch bepaald. Pas daarna kan een oordeel geveld worden of het MOP gestopt dient te worden.

Mars heeft in oktober 2010 het MOP geïntroduceerd voor de verkoop van chocoladeproducten en kauwgom van Mars in Non-COCO-tankstations in Nederland. De rechtbank verbood Mars in 2011 het programma verder uit te breiden naar nieuwe tankstationhouders na een kort geding dat was aangespannen door Nestlé. Maar laatstgenoemde wil dat het programma in alle tankstations gestopt wordt.

Schapruimte inrichten

Het MOP voorziet in vergoedingen en bonussen voor tankstations die hun beschikbare (bestaande) schapruimte inrichten volgens de voorwaarden van Mars en daarbij een prominente plaats inruimen voor de producten van Mars. Naast de gebruikelijke schapruimte voor chocoladeproducten dienen de tankstationhouders die deelnemen aan het MOP ook extra displays te plaatsen. Daarin mogen uitsluitend producten van Mars worden geplaatst.

Op 1 juni 2011 voerden 308 (van de 1.959) Nederlandse Non-COCO tankstations één van de varianten van het MOP uit. Fabrikant Nestlé wil echter dat Mars hiermee ophoudt, omdat met het programma Mars misbruik zou maken van haar machtspositie en daarmee het kartelverbod zou overtreden. Door schapruimte te reserveren voor haar producten claimt Mars een bevoorrechte positie voor haar producten ten koste van de producten van haar concurrenten.

Tankstationhouder

Mars betoogt echter dat het MOP niet exclusief is, nu in het MOP uitdrukkelijk ruimte wordt gereserveerd voor de producten van concurrenten en de tankstationhouder ook verkoopmeubels en displays van Nestlé en de andere concurrenten van Mars mag plaatsen. Het MOP is een categoriemanagementovereenkomst die, aldus Mars, tot doel heeft de verkoop van candy bars en bite-sizes te stimuleren en de markt als geheel te laten groeien.

Daar is de rechtbank het echter niet mee eens. Door middel van het MOP oefent Mars invloed uit op de plaatsing van (alle) chocoladeproducten in het bestaande schap van het tankstation. Daarnaast creëert zij voor haar eigen producten extra verkoopplekken – door middel van extra verkoopmeubels en displays – en oefent zij invloed uit op de productpromotie. De rechtbank is van oordeel dat Mars daarbij haar eigen producten boven de producten van haar concurrenten bevoordeelt.

Verplichtingen

De verplichtingen die Mars in het kader van het MOP oplegt, gaan namelijk (veel) verder dan het stimuleren van de verkoop van candy bars en bite-sizes. Het MOP verplicht de tankstationhouder het bestaande chocoladeschap in te richten volgens de voorschriften van Mars en daarbij een prominente plaats in te ruimen voor de producten van Mars.

Bij het merendeel van de verkopen van bite-sizes, candy bars en andere chocoladeproducten in de shops van een tankstation is sprake van een impulsaankoop. De impuls om een product te kopen moet worden gecreëerd: de consument moet door reclame voor het product of door het zien van het product worden verleid om het product te kopen.

Displays

“Dat betekent dat een goede positie in het schap en één of meerdere displays of andere meubels waarmee de consument met het product wordt geconfronteerd, van wezenlijk belang is voor het realiseren van een aankoop”, vindt de rechtbank. “Doordat het aantal ‘A-locaties’ in het schap naar zijn aard beperkt is, kan het MOP, in dit specifieke geval, tot gevolg hebben dat de mededinging wordt beperkt.”

Mars heeft aangevoerd dat het Ondernemersprogramma de mededinging niet beperkt, omdat Nestlé (ook) bij de deelnemende tankstations nog voldoende ruimte heeft voor tegenacties. Zij wijst erop dat het MOP de tankstationhouder niet verbiedt om naast de displays en verkoopmeubels van Mars ook nog displays of verkoopmeubels van andere fabrikanten van chocoladeproducten te plaatsen.

Productcategorie

De rechtbank verwerpt dit verweer echter. “Voor zover in de winkel al ruimte aanwezig is voor andere displays en verkoopmeubels dan de displays en verkoopmeubels die de tankstationhouder op grond van het MOP moet plaatsen, ligt, niet voor de hand dat de tankstationhouder (ook) deze ruimte zal gebruiken voor displays en verkoopmeubels van chocoladefabrikanten. Hij zal veel eerder kiezen voor een display of een verkoopmeubel van een andere productcategorie (zoals suikerwaren of dranken)”, zegt de rechtbank.

Nestlé vindt dat Mars haar hoge marktaandeel misbruikt door de tankstationhouders kortingen te bieden waarvan het variabele deel is uitgedrukt in een percentage van hun totale jaaromzet in Mars-producten. Deze ‘hefboomwerking’ maakt, aldus Nestlé, dat een even efficiënte concurrent de door Mars aan de tankstationhouder verleende kortingen niet kan evenaren zonder structureel verlies te lijden.

Korting

Nestlé heeft namelijk een veel kleiner marktaandeel dan Mars en kan daarom niet volstaan met een korting die procentueel gelijk is aan de korting die Mars geeft. Nestlé zal de tankstationhouder een voordeel moeten geven dat in euro’s minstens gelijkwaardig is en zal dus een procentueel veel hogere korting aan de tankstationhouder moeten geven. De rechtbank komt tot het oordeel dat Nestlé geen concurrerend ondernemingsprogramma kan aanbieden zonder structureel verlies te leiden.

Zodra het rapport met het nader onderzoek is bestudeerd, kan de rechtbank bepalen of Mars de mededingsbeperkende regels heeft overtreden met het MOP. En of het programma dus stopgezet dient te worden.

Bart Pals

Lees hier de volledige uitspraak

MOP

Het MOP kent drie varianten: ‘brons’, ‘zilver’, en ‘goud’, met oplopende vergoedingen en bonussen. De hoofdpunten van het MOP zijn als volgt:

Brons

1. .  Basisassortiment Mars chocolade in combinatie met een minimaal aantal multifacings in waterval, volgens afgesproken indeling
2. .  Basisassortiment kauwgom (minimaal 7) en 100% Mars varianten middels Mars meubel boven waterval, volgens afgesproken indeling
3. .  Basisassortiment Mars chocolade in kassaschap, volgens de afgesproken indeling
4. .  Permanent kassameubel chocolade en kauwgom met 100% Mars basisassortiment, volgens de afgesproken indeling.”

Zilver

1. .  Vloerdisplayprogramma voor chocolade en kauwgom in palletdisplays Mars
2. .  Toonbankdisplayprogramma voor kauwgom”.

Goud