Een aantal voormalige tankstation-ondernemers wil gezamenlijk een rechtszaak starten tegen energieconcern BP. Ze voelen zich oneerlijk behandeld door de oliemaatschappij en willen samen de mogelijkheden onderzoeken om een schadevergoeding af te dwingen via de rechter. Ze hebben inmiddels franchiseadvocaat Nienke Slump in de arm genomen en roepen andere ex-BP’ers op om zich aan te sluiten.

De pomphouders zijn inmiddels – niet vrijwillig – niet meer actief in de tankstationbranche. Ze exploiteerden in het verleden BP-locaties volgens de codo-constructie, waarbij de Britten eigenaar zijn van het station en de ondernemer de exploitatie voor eigen rekening neemt. De Britse maatschappij maakte enkele jaren geleden bekend te willen stoppen met deze exploitatievorm en over te willen stappen naar franchiseconstructies, waarbij ondernemers minder invloed hebben op de gang van zaken op hun station.

“De nieuwe samenwerkingsvorm bleek vaak negatief uit te pakken voor het bedrijfsresultaat”, licht één van de betrokken ondernemers toe. Mede daarom gingen niet alle BP-codo’s akkoord met een overgang naar franchise en zij hebben het idee dat ze als gevolg daarvan op een onbeschaafde manier zijn weggewerkt door de oliemaatschappij.

Rechtszaken

Sommige van de betrokken ondernemers hebben al eerder, onafhankelijk van elkaar, rechtszaken gevoerd. Daarbij trokken ze echter steeds aan het kortste eind. Ze hebben nu besloten om de krachten te bundelen en zijn hoopvol dat juist de bundeling van informatie een nieuwe gang naar de rechter een ander resultaat zou kunnen geven.

Of de rechtszaak er gaat komen, is nog niet zeker. “We gaan eerst onderzoeken of en hoe het verdienmodel voor ondernemers de afgelopen jaren is verslechterd”, zegt advocaat Slump. Juist daarom willen de partijen met zoveel mogelijk ondernemers in contact komen.

Verdienmodel

“Het is uiteraard belangrijk om de zaken goed te kunnen onderbouwen bij de rechter. Maar waar het in ieder geval op lijkt, is dat in de tankbranche sommige verdienmodellen behoorlijk zijn uitgehold. Zoals je dat trouwens bij meer franchisegevers ziet, ook buiten de tankstationsector.”

Slump heeft zich gespecialiseerd in franchisewetgeving en voerde juridische procedures tegen diverse ketens. Ze was ook betrokken bij de totstandkoming van een nieuwe Franchise Code die woensdag aan minister van Economische Zaken Henk Kamp is overhandigd. Deze nieuwe code moet het machtsevenwicht tussen franchisegever en franchisenemer in evenwicht brengen.

Machtspositie

“Je ziet regelmatig dat grote partijen, zowel binnen als buiten de tankbranche, hun machtspositie ten opzichte van kleine ondernemers gebruiken om inkoopvoorwaarden door te drukken die wel heel erg in het voordeel zijn van franchisegevers. Zo zie je bijvoorbeeld dat de kosten die worden doorberekend aan pomphouders, zoals de distributiemarge, steeds verder worden verhoogd. Maar je kunt je afvragen of de (transport)kosten ook daadwerkelijk zoveel hoger zijn geworden of dat het gewoon een middel is om extra geld te verdienen. Ook wordt soms meer brandstof geleverd dan nodig is.”

Dat er al rechtszaken zijn gevoerd die in het nadeel van de betreffende ondernemers zijn uitgevallen, ziet Slump niet per se als een probleem. “Wat je vaak ziet, is dat een rechter kijkt naar de letter van het contract, maar voorbij gaat aan de achterliggende machtsverhoudingen. Niet alles wat mogelijk is naar de letter, is ook altijd gerechtvaardigd.”

“Er kan sprake zijn van misbruik van een economische machtspositie. Daar moet meer rekening mee worden gehouden bij dit soort zaken. Ook minister Kamp ziet die scheve machtsverhoudingen als één van de grootsts problemen in de branche. Voor hem de belangrijkste reden om in te grijpen met de Franchise Code.”

BP zegt in een reactie het nog te prematuur te vinden om te reageren. Wel geven ze aan een eventuele rechtszaak met vertrouwen tegemoet te zien.

Ondernemers die zich bij het collectief willen aansluiten, kunnen zich melden via: codocollectief@gmail.com.

Tom van Gurp