De totale verkoop van sigaretten en shag is in de afgelopen vijf jaar met bijna een kwart gedaald. Dat becijferen de brancheorganisaties voor tabaksondernemers NSO en voor -groothandels TZN. Oorzaak is volgens hen vooral het accijnsbeleid van het kabinet, waardoor veel omzet weglekt naar het buitenland. Zo werd afgelopen jaar in Nederland de beoogde extra accijnsopbrengst van tachtig miljoen euro niet gehaald, terwijl België in die periode de accijnsopbrengsten naar recordhoogte zag stijgen.

“In 2015 is niets terechtgekomen van de extra accijnsopbrengst op tabakswaren waar het kabinet op had gerekend”, aldus beide belangenorganisaties. De verwachting is dat de accijnsopbrengst van tabakswaren afgelopen jaar uitkomt op 2,436 miljard euro, eenzelfde bedrag als het jaar ervoor. De cijfers komen uit de Accijnsmonitor, die periodiek wordt gepubliceerd door beide belangenorganisaties op www.accijnslek.nl.

De monitor laat zien dat de verkoop van tabakswaren in Nederland blijft dalen. In het voorbije jaar zakte het totale aantal verkochte sigaretten en shag met ruim drie procent. Als verder in het verleden wordt gekeken, is te zien dat in de laatste vijf jaar de verkoop met maar liefst 24 procent is gedaald.

Accijnsverhogingen

Dit komt volgens de organisaties door de achtereenvolgende accijnsverhogingen van bij elkaar meer dan vijfhonderd miljoen euro in 2011, 2013 en 2015, gecombineerd met een btw-verhoging van 19 naar 21 procent in het najaar van 2012. Daardoor lopen de prijzen uit de pas met de buurlanden, waardoor veel Nederlanders over de grens hun tabaksinkopen doen.

Een andere oorzaak zoeken de organisaties in het feit dat consumenten vaker voor goedkopere tabaksproducten kiezen, met name ‘make your own’. De accijnsopbrengst in het vorige jaar ligt daardoor nog altijd onder het niveau van 2012.

België

Opvallend is verder dat België de lagere accijnstarieven heeft, maar wel een recordopbrengst uit accijnzen heeft. “Het land is op het vlak van rookwaren een ‘groot Luxemburg’ geworden. Relatief lage accijnstarieven leiden tot relatief lage prijzen voor de consument. Dat heeft de afgelopen jaren geleid tot enorme grensverkopen, en sinds 2013 ook richting Nederland.”

“De veronderstelling van het ministerie van Financiën dat de derving aan inkomsten door een accijnsverhoging na verloop van tijd weer wordt ingelopen, is niet zichtbaar. Het beleid van achtereenvolgende kabinetten in de laatste vijf jaar kent alleen maar verliezers”, vinden directeur Janwillem Burgering van de NSO en voorzitter Gerard de Vries van TZN.

Trend

“Het percentage rokers is niet harder gedaald dan de trend, maar het aankoopgedrag is ingrijpend veranderd. Met als gevolg minder accijnsinkomsten voor de Staat en minder omzet en rendement voor groothandel en detailhandel.”

Van elke euro aan verkochte rookwaren gaat meer dan 75 cent naar de Nederlandse schatkist. “De overheid is dus een soort ‘grootaandeelhouder’ in de sector rookwaren. Je zou verwachten dat een kabinet daar dus verstandiger mee zou omgaan”, stellen Burgering en De Vries.

Nieuwe accijnsverhoging

Op 1 april aanstaande gaat de accijns op shag verder omhoog. Daardoor wordt een pakje van veertig gram tenminste 65 cent duurder. Het prijsverschil met België wordt daardoor nóg groter. Beide belangenverenigingen verwachten dat de verkoop in Nederland dit jaar verder zal dalen, met als gevolg dat de accijnsverhoging alweer niet de beoogde extra opbrengst – 58 miljoen euro in 2016 en daarna jaarlijks 100 miljoen euro – oplevert.