Twee pomphouders uit Overijssel hebben twee benzinedieven achterhaald met behulp van social media. Door het online zetten van kentekens en camerabeelden van de doorrijders zijn in beide gevallen de dieven gevonden. De eerste heeft binnen enkele uren alsnog betaald, de andere zaak loopt nog. “Ik kan het iedereen aanraden om, net als ik, te publiceren via Twitter en Facebook”, zegt Total-ondernemer Rob Mos uit Geesteren. Maar mag het eigenlijk wel? Worden er geen privacywetten overtreden?

Mos werd afgelopen vrijdag onaangenaam verrast. Een doorrijder tankte voor bijna 80 euro benzine en scheurde zonder te betalen weg. Het gezicht van de man en het kenteken waren echter vastgelegd op camera. Zonder te twijfelen zette de ondernemer het kenteken en het screenshot op Twitter (zie afbeelding) en Facebook. Het bericht werd tientallen keren geretweet.

Doorrijder

Al vrij snel werd duidelijk op wiens naam het kenteken stond. “Ik heb de man een vriendelijke brief gestuurd. Hij bleek echter niet de dader. Zijn kentekenplaat was gestolen”, vertelt Mos. “Iemand anders herkende de man op het screenshot. Daardoor heb ik inmiddels de naam en het adres van de dief kunnen achterhalen. Ook hem heb ik een brief gestuurd.” De man bleek vaker met justitie in aanraking te zijn geweest en heeft de 80 euro nog steeds niet betaald. De zaak loopt nog.

Geen enkele twijfel kende Mos bij het publiceren van de gegevens van de doorrijder. “Ik ben daar heel makkelijk in. Het mag natuurlijk officieel niet, want het kan zijn dat de persoon in kwestie echt vergeten is te betalen en dan schend je zijn privacy. Maar zelfs dan ben je nog steeds een doorrijder. Bovendien, moet ik rekening houden met de privacy van iemand die niet betaalt?”

Benzinedief

Het was voor de pomphouder niet de eerste keer dat hij de gegevens van een doorrijder online zette. De vorige keer leverde niets op. Deze keer konden dus wel gegevens van de benzinedief worden achterhaald. “Ik kan het collega-ondernemers echt aanraden om ook te doen. Mensen kijken er naar. Het kan veel reacties opleveren”, legt Mos uit. “Als je het besluit om te doen, moet je het wel netjes houden. Geen schuttingtaal gebruiken en je moet zeker zijn van je zaak. Met de manier waarop ik het heb gedaan, had de plaatselijke politie geen enkele moeite. Het verschilt ook eigenlijk helemaal niet zoveel met Opsporing Verzocht op tv.”

Het Openbaar Ministerie (OM) juicht het online zetten van gegevens van doorrijders niet toe, al heeft het OM geen plannen om de ondernemers te vervolgen. “We geven er de voorkeur aan dat het gebeurt in overleg met politie of justitie”, meldt een woordvoerder. “Zij kunnen per geval een goede afweging maken of social media moeten worden ingezet, of dat er een andere manier is om de opsporing te starten. Je mag tenslotte niet zomaar iemands gegevens online zetten. Al snappen we wel dat ondernemers die neiging hebben.”

Screenshot

Op dezelfde dag als Mos is ook Avia-ondernemer René Winkels uit het Overijsselse Westerhaar-Vriezeveensewijk slachtoffer geworden van een doorrijder. Ook hij publiceerde een screenshot via Twitter en Facebook. “Daarop was de persoon niet goed te zien, maar wel het kenteken. Dat bleek enigszins afgeplakt, maar het was toch te zien.”

Vóór publicatie heeft hij contact gezocht met de politie, maar kreeg niet het vertrouwen dat er genoeg met zijn melding gedaan zou worden. “Daarom dacht ik: ik probeer het op een andere manier. Om half drie heb ik het screenshot online gezet. Ik kreeg binnen enkele uren wel tien telefoontjes van mensen die de doorrijder kenden. Om half zes diezelfde middag ging weer de telefoon. De man aan de andere kant van de lijn vroeg of ik het screenshot van internet af wilde halen, omdat ik zijn privacy schond. Ik zeg: da’s prima, als u eerst betaalt.” Niet lang daarna kwam de doorrijder alsnog de verschuldigde 96 euro afrekenen, waarna Winkels de gegevens van de man van internet haalde. “Ik kan andere ondernemers echt aanraden social media te gebruiken. Het lijkt alsof die meer kunnen uithalen dan de politie.”

Kenteken

Belangenvereniging Beta vindt het heel begrijpelijk dat ondernemers dit doen. “Het heeft in deze gevallen ook geholpen, dus is het niet meer dan logisch dat een pomphouder deze initiatieven neemt”, legt jurist Tim Schoenmakers van Beta uit. “We gaan niet roepen dat iedereen dit zou moeten doen, maar het is wel begrijpelijk. Je moet een afweging maken tussen de belangen van de ondernemer en van de doorrijder. Maar als jij tankt zonder te betalen en je rijdt ook nog eens met gestolen kentekenplaten, dan denk ik dat de belangen van de pomphouder voorgaan. Bovendien is het een ontwikkeling die je niet tegenhoudt. De politie maakt zelf ook gebruik van Twitter, bijvoorbeeld met Amber Alert.”

Strafbaar zijn beide ondernemers niet. Ook de Drunense Shell-pomphouder Pascal Tausch, die een digitale schandpaal opzette, mag camerabeelden online zetten. Om daadwerkelijk te worden vervolgd, is een grovere schending van de privacy noodzakelijk. Ook zal vervolging eerder voorkomen bij privacyschending van grotere groepen mensen. Momenteel werkt het kabinet aan nieuwe wetgeving omtrent het gebruiken van beelden van particuliere beveiligingscamera’s. Vóór het einde van het jaar moet de wetgeving zijn voorgelegd aan de Eerste en Tweede Kamer. Volgens de nog niet aangenomen wet moeten ondernemers, politie en justitie mogelijkheden krijgen om camerabeelden sneller in te zetten bij vervolging van wetsovertreders. Nu is daarvoor nog een tijdrovende procedure nodig.

Camerabeelden

Als het aan branchevereniging Bovag ligt, kan de aanpassing van de wet niet snel genoeg plaatsvinden. Volgens de belangenclub laat de aanpassing nu al te lang op zich wachten. Bovag vindt het dan ook begrijpelijk dat pomphouders niet wachten en nu al camerabeelden op internet zetten. “Doorrijders zijn vrijwel nooit mensen die vergeten te betalen”, legt woordvoerder Tom Huyskens uit. “Zeker als het met gestolen kentekenplaten gebeurt. Die mensen tanken meestal niet alleen zonder te betalen. Ze proberen ook boetes en motorrijtuigenbelasting te ontlopen. Wie weet gebruiken ze het voertuig zelfs voor zware criminaliteit.”

Tom van Gurp