De luifel van een tankstation langs de A58 bij het Zeeuwse ‘s-Heer Arendskerke stortte in de nacht van maandag 2 op dinsdag 3 april 2018 in. De gevolgen bleven – wonder boven wonder – beperkt tot slechts materiële schade. De oorzaak bleek al snel te liggen bij de houten constructie van de luifel.

We zijn inmiddels ruim tweeënhalf jaar verder en te gast bij de Shell-locatie aan de Utrechtseweg in Zeist. Het station is gesloten en omheind met hekken. Het dak van de luifel ligt eraf en slechts de houten constructie is zichtbaar. “Dit is de laatste locatie die we onder handen nemen. Over vier weken kan het tankstation weer veilig open”, vertelt Charlotte Cossee-Wiersema, EPCM-manager bij Shell.

Wie veel onderweg is, heeft het ongetwijfeld gezien. Bij een groot aantal tankstations, waaronder veel Shell-locaties, vonden sinds 2018 controle- en onderhoudswerkzaamheden plaats aan de luifel. Het ging daarbij uitsluitend om constructies van hout. “In ons ‘company owned netwerk’ hebben we 180 tankstations met deze houten luifelconstructies, die gelijk is aan de luifel in Zeeland die in 2018 instortte. Deze zijn allemaal in dezelfde periode in de jaren tachtig gebouwd”, legt Cossee-Wiersema uit.

Aangeschoven vandaag zijn ook Bart Tijink van advies- en ingenieursbureau AECOM en Henri Ververs, werkzaam bij ContrAll Projektrealisatie. AECOM werd ingeschakeld voor het project management en design, ContrAll voor de inspecties. Samen gingen ze aan de slag om instortingsgevaar bij Shell-tankstations in beeld te brengen en te voorkomen. “Het luifel-project is opgezet na het incident bij de locatie in Zeeland. Deze locatie is ooit in opdracht van Shell gebouwd en in de jaren erna overgegaan naar een andere kleur. Het was voor Shell vooral zaak om zo snel mogelijk in beeld te brengen hoeveel van dit soort luifels er zijn in het Shell-netwerk”, vertelt Tijink.

Combinatie ouderdom en vocht

Bij de luifel van de ingestorte locatie – die in de jaren tachtig gebouwd is – werd gebruik gemaakt van zogenaamde gelamineerde ‘houtenrand liggers’. Het incident kon gebeuren door een combinatie van ouderdom en vocht en werd na onderzoek duidelijk. “In het company owned-netwerk van Shell staan in totaal 180 luifels van dit type”, legt Ververs uit. “We hebben direct in kaart gebracht waar het risico op instorten het grootst was.”

(Het artikel gaat verder onder de foto)

Op basis van een groot aantal factoren en variabelen werd gekeken naar alle tankstations binnen het netwerk. Onder meer de ligging in het land, de leeftijd van de locatie, de grootte van de luifel, het type dakbedekking en het soort waterafvoer speelden daarbij een rol. Hier kwamen vijftien locaties uit naar voren die volgens ons topprioriteit hadden. “Deze hebben we als eerste aangepakt.”

Te weinig ventilatie

Ververs benadrukt dat hout een perfect materiaal is voor het bouwen van tankstationluifels. “Dat is het probleem niet. Hout is brandwerend en biedt constructief volop mogelijkheden. In veel landen worden luifels vooral van hout gemaakt en niet van metaal of beton. Het probleem met deze jaren ‘80 luifels is dat ze dichtgemaakt zijn. Daardoor komt er vocht bij het hout en wordt de constructie na verloop van tijd aangetast. Dat zie je niet van de buitenkant, want de luifel houdt z’n jas aan.”

Er geldt geen verplicht opgelegd onderhouds- of veiligheidsprogramma dat specifiek gericht is op houten luifels, vertelt Cossee-Wiersema. “Bij Shell stonden er al wel luifelinspecties op het programma. We hebben dit onderhoud nu versneld uitgevoerd. Uiteindelijk zijn we inmiddels bij het laatste ‘company owned’ station aanbeland, hier in Zeist.”

(Het artikel gaat verder onder de foto)

Bij alle 180 locaties werd in kaart gebracht hoe het gesteld was met de constructie. “In een groot aantal gevallen was er weinig aan de hand. Zonder reparaties konden deze tankstations weer open. Soms hoefden ze zelfs hun deuren geen dag te sluiten”, vertelt Tijink. Bij 55 locaties waren reparaties noodzakelijk. Bij 40 stations is besloten om de luifel te vervangen door een stalen constructie. Ook in Zeist moet de hele luifel vervangen worden. Het vocht is duidelijk in de balken doorgedrongen.

Nieuwe exploitant

Een groot deel van de houten luifels in Nederland is onder de loep genomen en weer veilig verklaard. Maar er zijn ook nog een groot aantal tankstations in het land die door de jaren heen van exploitant zijn veranderd. En daar schuilt een gevaar in, benadrukt Cossee-Wiersema. “Veel ondernemers en partijen hebben wellicht geen idee dat er problemen zijn met hun constructie. We willen aan de bel trekken, waarschuwen en onze kennis delen. We lichten onze dealers nogmaals in en willen ook andere partijen hiermee bereiken.”

Het probleem speelt vooral in ons land, vertelt Ververs. “Hoeveel tankstations in Nederland beschikken over een dergelijke houten luifel, is niet precies duidelijk. Dat maakt het ook zo lastig om aan te pakken. We willen vooral in contact komen met ondernemers die een locatie uit die tijd exploiteren. Zij kunnen zich uiteraard melden bij ons. Dan kunnen wij in kaart brengen of er gevaar dreigt, en hoe groot het risico is.”

De locatie in Zeist is binnen twee dagen vrijwel helemaal uitgekleed. In de tussentijd moet het tankstation tijdelijk de deuren sluiten. Dit duurt maximaal vier weken, afhankelijk van het soort locatie en de grootte van de luifel. Ververs: “Uiteindelijk kost het uiteraard geld om tijdelijk dicht te zijn. Je mist liters en shopomzet. Maar dat is niet te voorkomen. De veiligheid staat uiteindelijk voorop. Want als we één ding niet willen, is het een herhaling van Selnisse.”

Dit artikel is verschenen in TankPro Magazine nummer 5. Wil je hét vakblad voor de tankstationsector voortaan in de brievenbus? Sluit dan direct een proefabonnement af en ontvang het blad 6x per jaar.