De verkoop van food, drank en tabak in de Nederlandse tankstations is dit jaar met 4,2 procent gedaald. De totale omzet dit jaar komt waarschijnlijk uit op ongeveer 1,715 miljard euro. Dat is 75 miljoen euro minder dan de omzet van vorig jaar. Vooral de verkoop van eten en drinken is ingezakt, met een afname van 8 procent. De tabakverkoop daalde met 2 procent. Dat becijfert Foodstep. Voor volgend jaar verwacht het onderzoeksbureau opnieuw een vermindering van de verkoop van eten, drinken en rookwaren in het petrolkanaal.

Het onderzoeksbureau beschikt uiteraard nog niet over de omzetgegevens van de maand december. Voor de laatste maand van dit jaar heeft het bureau een schatting gemaakt. Als basis hiervoor dienen de omzetcijfers van de voorgaande elf maanden van dit jaar en de maanden december in eerdere jaren. Cijfers van de verkoop van brandstof en non food, zoals autobenodigdheden, heeft Foodstep niet.

Snelweg

Oorzaak van de daling is volgens Foodstep-onderzoeksdirecteur Rien de Koning onder meer het verschil tussen brandstofprijzen aan de snelweg en het onderliggende wegennet. “Dat zorgt ervoor dat vooral veel zakelijke rijders minder vaak langs de snelweg tanken en minder vaak verleid worden door het foodaanbod bij die locaties”, aldus De Koning. De automobilisten maken steeds meer gebruik van bemande, maar zeker ook onbemande tankstations, langs het onderliggende wegennet.

Een andere reden voor de omzetdaling is volgens Foodstep dat er minder vracht- en werkverkeer op de weg is. Dit zijn van oudsher ‘heavy users’ die niet alleen brandstof kochten, maar ook de food en rookwaar. Daarnaast geldt voor een deel van de tankstations dat zij hinder ondervinden van de accijnsverschillen met België en Duitsland. Veel klanten halen daardoor hun tabak over de grens, net als de brandstof.

Tabak

Voor het komende jaar verwacht de organisatie weinig verbetering. Op basis van economische voorspellingen komt Foodstep uit op een verkoopdaling van food, drank en tabak van 5,1 procent. De omzet zou dan plusminus 1,63 miljard euro bedragen.

Ook keek de organisatie naar het aantal tankstations in Nederland. Daarin ziet Foodstep een duidelijke toename van onbemande locaties ten koste van bemande vestigingen, en dan vooral op het onderliggende wegennet. Aan de snelweg zijn immers nog weinig onbemande tankstations. Het aantal bemande vestigingen nam dit jaar met bijna 3 procent af naar 2.300. De onbemande locaties namen met ruim 8 procent toe tot een aantal van 1.523. Het totale aantal tankstations in Nederland is volgens Foodstep dit jaar met 1,3 procent toegenomen tot 3.823.

Trend

De cijfers van Foodstep over het aantal tankstations komen niet overeen met de gegevens van Petrolview, omdat beide organisaties een andere definitie van tankstations hanteren. Volgens cijfers van Petrolview van mei 2013 is het aantal tankstations in Nederland 4.216. Een stagnatie ten opzichte van een jaar eerder. Toen telde Nederland 4.215 locaties.

In die trend komt verandering, denkt Nove-directeur Erik de Vries. Hij is van mening dat in Nederland op lange termijn geen ruimte is voor de ruim vierduizend tankstations die er momenteel zijn. “De brandstofverkoop loopt gewoon terug. De auto’s worden zuiniger en de marges staan al een tijdje onder druk.” Hij verwacht dat honderden stations de komende jaren moeten sluiten.

Omzetcijfers

Toch ziet De Vries wel degelijk lichtpuntjes. De daling van de omzetcijfers van tabak, food en drank zouden volgens hem van tijdelijke aard kunnen zijn. “Als de economie weer aantrekt, komt er ook meer verkeer op de weg. Die komen vanzelf naar de tankstations toe en nemen naast de brandstof ook andere producten mee.”

“Ook verwacht ik dat het prijsverschil tussen snelweg- en niet-snelwegstations in de toekomst minder wordt, omdat de prijzen langs de snelweg gaan zakken. Dan komen automobilisten vanzelf weer vaker naar de rijkswegtankstations waar ze ook food en tabak meenemen”, zegt de Nove-directeur. De accijnsproblemen blijven volgens hem wel bestaan, zo lang de overheid de belastingtarieven blijft verhogen. Niet ondenkbeeldig, want de automatische indexatie van de accijnzen staat in de wet. “En daar willen wij absoluut van af.”

Tom van Gurp