Voor het eerst in vijf jaar is het aantal tankstations in Nederland minder dan 4.200. Volgens de meest recente cijfers uit het rapport Mobiliteit in Cijfers Auto’s 2014 waren er in mei van dit jaar 4.199 stations. Dat zijn er zeventien minder dan in mei vorig jaar, toen er 4.216 locaties werden geteld. Andere trends zijn een verdere toename van de onbemande formules en een stijging van de hoeveelheid vulpunten voor alternatieve brandstoffen. Zo zijn laadpalen vorig jaar tankstations voorbij gestreefd als het om aantallen gaat. In omzet is dat echter geenszins het geval.

Sinds 2010 zijn er meer dan 4.200 tankstations in Nederland. Uit de meest recente metingen van Bovag, Rai Vereniging en Petrolview blijkt dat dat cijfer nu nét onder dat niveau is gezakt. Volgens sommige brancheverenigingen zijn er te veel tankstations in Nederland en zij verwachten dan ook dat de dalende trend zich voortzet.

Tankstations

Bijvoorbeeld branchevereniging voor brandstofhandelaren Nove meent dat er zo’n duizend vestigingen te veel zijn. ”Als je naar de lange termijn kijkt, is dit aantal stations gewoon niet houdbaar”, zegt Nove-directeur Erik de Vries. ”De volumes in Nederland krimpen, onder andere door de steeds zuinigere auto’s en de opkomst van alternatieve brandstoffen.”

”Ook de problemen aan de grens spelen mee. De stations die dichtbij België en Duitsland liggen, hebben het heel moeilijk. Kleine ondernemers kunnen met kunst- en vliegwerk de exploitatie nog een tijdje volhouden, maar op een gegeven moment houdt het op. Daarnaast horen wij van onze leden dat ook zij overwegen om stations aan de grens te sluiten. Al is de huidige afname van zeventien stations niet meteen een aantal waar je van schrikt. Maar we verwachten dat de krimp stevigere vormen aan gaat nemen in de toekomst.”

Onbemand

De daling van het aantal stations is vooral te merken in het bemande segment. De onbemande variant lijkt, tegen de trend in, steeds meer terrein te winnen. Express-vestigingen van AVIA, Shell en BP namen in aantallen toe. Ook andere onbemande merken, zoals Tango, Tinq en Firezone, kregen steeds meer locaties. Hoeveel onbemande stations er precies zijn in Nederland is onduidelijk. In het onderzoek is niet bij alle merken een onderscheid gemaakt. Bijvoorbeeld Argos en Autofood hebben zowel bemande als onbemande locaties, maar die zijn niet gesplitst.

De verwachting is dat het onbemande segment de komende jaren blijft groeien. Ook hier komt het accijnsprobleem om de hoek kijken. Diverse grenspomphouders overwegen hun station om te bouwen naar een exploitatie zonder personeel. Andere ondernemers vlakbij Duitsland en België hebben deze stap al gezet. Overigens zijn onbemande stations al vele jaren in opmars, ook vóór de accijnsproblematiek.

Merken

In de top-5 van grote tankstation-merken bleven de posities onveranderd, zowel qua aantal stations als bij het marktaandeel. Shell blijft marktleider met 520 vestigingen, inclusief de Express-locaties, en ruim twintig procent van de totale literverkoop aan personenauto’s. Voor de marktaandelen bij vrachtauto’s is geen indicatie gegeven. Na Shell volgen respectievelijk Texaco, BP, Esso en Total. Opvallend is dat de grote vijf merken allemaal in aantallen stations gedaald zijn, tussen de één (BP) en de dertig (Texaco) vestigingen minder.

”Je ziet bij oliemaatschappijen steeds meer dat de interesse in retail afneemt”, legt De Vries uit. ”Lange tijd wilden de maatschappijen hun brandstoffen onder eigen label verkopen. Nu zie je dat veel stations in handen zijn van andere exploitanten. Vooral Esso is de laatste tijd actief met het afstoten van stations. Al kan dit best een tijdelijke trend zijn. Misschien dat oliemaatschappijen over een tijdje weer meer interesse krijgen in retail-activiteiten.”

Marktaandeel

De merken-top-10 van de aantallen stations wordt vervolledigd door respectievelijk Tinq, Avia, Tango, Tamoil en Firezone. In vergelijking met een jaar eerder vond er één kleine verschuiving plaats. Tango en Tamoil wisselden van plek. Qua marktaandelen neemt Tango de zesde plaats in, gevolgd door Tinq en Avia (bekijk hier de exacte cijfers).

Naast een stijging van het aantal onbemande locaties, neemt ook de hoeveelheid vulpunten voor alternatieve brandstoffen en energiedragers toe. Grootste aandeel heeft elektriciteit, met 5.850 laadpalen vorig jaar. Dat was twee jaar geleden nog 3.674. Van dat aantal was toen ongeveer twee procent een snellader. Die verhouding is vorig jaar hetzelfde gebleven.

Waterstof

Ook bij duurzame gassen neemt het aantal vulpunten toe, al zijn de hoeveelheden stukken lager dan bij tankstations of laadpalen. Voor cng-rijders waren er vorig jaar 134 stations. Dat zijn er 26 meer dan het jaar ervoor. Het aantal lng-vulpunten is nog lager. Dat ging afgelopen jaar van één naar vier. Ook waterstof-stations zijn in Nederland nog op één hand te tellen.

Tom van Gurp