Op de merkkleuren en reclame-uitingen na lijken veel tankstations nogal op elkaar. NXT Mobility zag op zijn tanklocaties dan ook ruimte om meer met architectuur te doen. Daarvoor werd een beroep gedaan op architect Hans Schepman. Hij vertelde over zijn ontwerpproces tijdens een workshop op de Tankstation Vakbeurs 2019.
Hans Schepman is oprichter en eigenaar van West Architecten in Rotterdam. âDuurzaamheid speelt eigenlijk altijd een rol in mijn werk. Er wordt tegenwoordig standaard om gevraagd en ik vind het leuk om dat in een ontwerp te vertalen.â Niet zo gek dus dat juist hij in beeld kwam om het âtankstation van de toekomstâ te ontwerpen voor NXT Mobility van GP Groot.
Tankstations zijn behoorlijk herkenbaar, stelt Schepman. âZe hebben een eenduidige vormgeving. Op de kleur na zijn ze niet van elkaar te onderscheiden.â Daar zijn redenen voor: omkleuren kan eenvoudig en goedkoop, de routing is simpel en efficiĂ«nt en de onderhoudskosten zijn laag. De keerzijde van die medaille: er zit veel materiaal in de luifels verwerkt, er is weinig ruimte voor onderscheiding en het wemelt van het verharde oppervlak. âJe ziet veel kleur en reclame; de aanrijdbeveiliging en vulpunten dragen er verder aan bij dat het een onoverzichtelijk geheel is. De auto staat centraal, niet de gebruiker in die auto.â
(Tekst loopt door onder de afbeelding. Foto’s: Pim Top / GP Groot)
Schepman stelt dat architectuur en marketing elkaar versterken. Hij geeft drie voorbeelden van naoorlogse tankstations met opvallende ontwerpen waarin de tijdsgeest gevangen is. âEr is inmiddels wel wat meer ruimte voor moderne ontwerpen van tankstations. Maar de basis is vaak traditioneel en er wordt nog steeds veel materiaal gebruikt. Er is weinig aandacht voor efficiency, voor licht en modulair bouwen. Bij nieuwe ontwikkelingen in de brandstofmarkt staat de techniek voorop, maar de vormgeving verdient wel wat extra aandacht.â
Vraag naar flexibiliteit
âMet de opkomst van alternatieve brandstoffen herleven oude tijden: architectuur en marketing vormen een eenheid en er is aandacht voor onderscheidende en modulaire ontwerpen.â De landschappelijke kwaliteit laat vaak nog te wensen over, vindt Schepman. âDe combinatie van verschillende brandstoffen waar we naartoe gaan vraagt om flexibiliteit. Verblijf en veiligheid worden belangrijker. Tankstations zijn rustpunten langs de snelweg, toch krijgt de uitstraling ervan weinig aandacht. We krijgen nu de kans om merkbeleving koppelen aan ruimtelijk ontwerp. Tankstations gebruiken veel ruimte maar dat biedt ook veel mogelijkheden voor de ruimtelijke inpassing.â
Schepman ging aan de slag met het tankstation van de toekomst voor NXT Mobility, een totaalconcept voor âminder milieubelastende mobiliteitâ. Het kernidee is een focus op alternatieve brandstoffen en een groener imago maakt het mogelijk om je te onderscheiden van anderen in de markt. Schepman kwam tot vijf uitgangspunten waarop de tankstations van NXT onderscheidend moeten zijn in het ontwerp: eenvoudige routing, goede zichtbaarheid, duurzame uitstraling (en daarmee een zelfvoorzienend station), toekomstgericht (flexibel) en oog voor verblijfskwaliteit.
Natuur en verharding
Die ideeën werden vertaald in natuurlijke vormen en het gebruik van natuurlijke materialen, waarbij de constructie zichtbaar blijft met behulp van transparante doeken bovenop. Op het terrein is gezocht naar contact tussen natuur en verharding door middel van vlakken en lijnen. De LED-verlichting is geïntegreerd in het ontwerp. Omdat de doeken dit licht weerschijnen, is er altijd voldoende licht voor de handelingen die klanten moeten verrichten.
(Tekst loopt door onder de afbeelding. Foto’s: Pim Top / GP Groot)
âDe terreininrichting komt neer op hypermodern versus echte natuur.â Dat betekent onder meer zones met natuur, lijnen en gekleurde vlakken, natuurlijke materialen in onder meer de omheining, een herkenbare boom, parasolvormige luifels, een eenvoudig ontwerp en de toepassing van doek en zonnepanelen. âWe hebben ook gekeken of al dat verharde oppervlak wel nodig is. Dat is het niet, en dat biedt ruimte voor natuur.â
Er is veel aandacht besteed aan de juiste bomen en beplanting. De aanrijdbeveiliging kreeg de vorm van zwerfkeien en voor de omheining werd voor een staalsoort gekozen die op natuurlijke wijze verweert onder invloed van de elementen. En over de luifels is goed nagedacht.
Deuren gaan open
âVorm is leuk maar het moet ook efficiĂ«nt zijn. Je moet rekening houden met materiaalbesparing. Het semi-transparante doek vervult meerdere functies, waaronder beschutting.â Uiteindelijk werden er drie luifelmodules ontworpen die afwisselend kunnen worden toegepast op de verschillende stations die de komende jaren worden gerealiseerd. Er zijn er nu vier, daar komen er in 2020 zes bij en in 2025 wil NXT er vijftig operationeel hebben.
âDesign betaalt zich uit. Er gaan deuren open bij belangstellende gemeenten, procedures worden daardoor vlot doorlopen. Dat hadden we niet verwacht want we hadden meer ingestoken op de markt en klanten. En hun reacties zijn zeer positief. Bovendien werkt deze aanpak als stimulator voor duurzaamheidâ, vertelt Schepman. Hij sloot zijn workshop af met enkele aanbevelingen. âDe energietransitie biedt kansen. Probeer te innoveren. Grote spelers wachten af en dat biedt kansen voor slagvaardige kleine partijen. Denk toekomstgericht, focus op duurzaamheid en verblijfskwaliteit en ben onderscheidend.â
