Tankstation kunnen voorlopig opgelucht adem halen. Het is volgens de regering nog te vroeg om te besluiten tot een beperking van het aantal tabaksverkooppunten. Wel weigert het kabinet jongeren strafbaar stellen te als zij tabak kopen onder de 18 jaar. De controles op de verkoper, zoals tankstations, worden uitgebreid. Er komt een tabaksteam van ongeveer 45 jongere toezichthouders bovenop de huidige capaciteit, zodra de minimumleeftijd voor het kopen van tabak is verhoogd. Zij gaan voor de NVWA-inspecteurs signaleren welke tabaksverkopers de Tabakswet overtreden. Dat meldt staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) aan de Tweede Kamer.

Tankstation-ondernemers hoeven gelukkig niet te vrezen voor ‘mystery shoppers’. “Dat is niet toegestaan in het kader van of ter ondersteuning van het toezicht, omdat er dan sprake is van uitlokking. Dat mag niet in Nederland”, zegt Van Rijn. De maximale boete bij herhaaldelijke overtreding is € 4.500, maar hij onderzoekt de mogelijkheden deze sanctie uit te breiden.

Strafbaar

De brancheorganisaties voor de tankstations, Bovag en Beta, zijn niet echt gelukkig met de beslissingen van Van Rijn. Vooral zijn beslissing om de verantwoordelijkheid volledig bij de verkoper neer te leggen en minderjarige jongeren straffeloos de gelegenheid te bieden tabak te kopen, kan op kritiek rekenen. “Het is zwaar teleurstellend dat alleen de verkoper strafbaar is als een minderjarige tabak koopt. Het zou net als bij alcohol aan beide zijden strafbaar moeten zijn”, zegt Edsko Schuitema, woordvoerder Beta.

Ook Bovag zegt scherp te blijven op de plannen van het kabinet in dit dossier. “Van Rijn zegt dat het te vroeg is om te besluiten over een beperking van het aantal tabaksverkooppunten. Dat betekent dat het niet van de baan is en dat baart ons zorgen”, zegt Jan Bessembinders, manager Bovag Tankstations.

Tweede Kamer

In de Tweede Kamer werd onlangs gesproken over een beperking van het aantal tabaksverkooppunten. Dat zou alleen nog maar gedaan mogen worden door tabaksspeciaalzaken. “De leden van de D66-fractie geven aan dat een beperking van het aantal verkooppunten de toegankelijkheid van tabak zou doen dalen. Ook de leden van de fracties van de PvdA, SP en de ChristenUnie merken op dat de handhaving beter te realiseren is bij een beperking van het aantal verkooppunten. Op dit moment is het nog te vroeg om hiertoe te besluiten”, schrijft Van Rijn.

Toch is het idee nog niet van tafel, wat hem betreft. Van Rijn: “Ook blijf ik inzetten op goede ‘stoppen met roken’ zorg en voorlichting aan met name jongeren. Dit vergt de nodige inzet en betekent al een flinke aanscherping van het tabaksontmoedigingsbeleid. Wel zal ik altijd blijven kijken naar welke instrumenten verder in te zetten zijn. Het beperken van verkooppunten is er daar één van. Dit zijn echter ingrijpende ideeën die goed moeten worden onderzocht en afgewogen. Op dit moment vind ik dat te vroeg.”

Tankstations

De brancheorganisaties Bovag Tankstations en Beta pleiten ervoor dat zodra de minimale leeftijd om tabak te kopen is verhoogd naar 18 jaar, dat minderjarigen dan ook strafbaar zijn als zij tabak kopen. Nu is alleen de verkoper strafbaar, zoals een tankstation. Maar dat wil Van Rijn niet. “Tijdens het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer hebben de vertegenwoordigers van de tabaksverkooppunten gepleit voor strafbaarstelling van jongeren conform de Drank- en Horecawet. De regering heeft deze maatregel niet overwogen bij de aanpassing van de Tabakswet”, meldt hij.

Wel zal de regering extra capaciteit inzetten om te controleren dat tabaksverkopers niet aan minderjarigen verkopen. Dit tabaksteam zal bestaan uit 17 fte: 15 fte jongere toezichthouders met een teamleider en een planner. In 2013 is de capaciteit voor tabakscontroles ongeveer 20 fte. In 2014 komt daar dus 17 fte bij. “Juist omdat de jongere toezichthouders niet ‘opvallen’, zijn zij goed in staat overtredingen te signaleren”, vindt Van Rijn. “Adequate handhaving en naleving is nooit volledig te garanderen. De handhaving wordt uitgebreid, maar vooral de naleving door de tabaksverkopers zal de komende tijd sterk moeten verbeteren”

Tabaksverkopers

“Op dit moment is het grootste probleem de slechte naleving door de tabaksverkopers. Een stevigere inzet op handhaving van de leeftijdsgrenzen tabak vanaf 2014 kan hier verbetering in brengen, maar ook de supermarkten, tankstations, tabaksdetailhandel en andere verkooppunten zullen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Ik ben hierover met deze partijen in gesprek.”

De tabaksdetailhandel is in navolging van de supermarkten, vorig jaar gestart met een campagne om te voorkomen dat tabaksproducten worden verkocht aan jongeren onder de 16 jaar. Deze campagne loopt drie jaar. Door bewustwording van winkeliers en betere controle van het legitimatiebewijs van personen jonger dan 20 jaar, wil de detailhandel zorgen voor effectievere naleving van de leeftijdsgrens. De georganiseerde tankstations hebben zich hier sinds 1 mei bij aangesloten. “Uit de cijfers van de NVWA zal blijken of deze campagne effect heeft op de naleving”, kondigt de staatssecretaris aan.

Bart Pals

Lees ook: ‘Tabaksverkoop alleen nog bij tankstations en tabakszaken’