Een pomphouder mag tijdelijk geen tabak verkopen als hij driemaal rookwaren heeft aangeboden aan jongeren. Dat wil een meerderheid van de Tweede Kamer. Ook de boetes voor illegale verkoop gaan waarschijnlijk omhoog, net als de leeftijd waarop een jongere tabak mag kopen. Die gaat van 16 naar 18 jaar. Een plan van de SP om tabaksverkoop bij tankstations te verbieden, krijgt vooralsnog geen meerderheid.

De commissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport sprak dinsdag en woensdag over het tabaksbeleid. Voornaamste conclusie is dat een meerderheid voorstander is van verbod op tabaksverkoop bij drie overtredingen van de tabakswet, het ‘3 strikes you’re out’ principe. Een ondernemer die driemaal wordt gepakt op het verkopen van tabak aan jongeren onder de 18 jaar mag een bepaalde periode geen rookwaren verkopen. Hoe lang deze periode is, is nog niet bekend. De staatssecretaris hoopt dat van een tijdelijk verkoopverbod een afschrikwekkend effect uitgaat.

Controleurs

Nu nog kan meer dan 90 % van de jongeren onder de 16 jaar tabak kopen bij onder andere tankstations, blijkt uit cijfers waar het kabinet over beschikt. Een doorn in het oog van alle politieke partijen. Met de maatregel moet dat percentage drastisch worden teruggebracht.

Ook zet de overheid meer controleurs in. Bij controle-instantie NVWA komen er 17 controleurs bij die zich gaan bezighouden met controle op naleving van de tabakswet. Ze richten zich met name op risicolocaties en vestigingen die al eens eerder beboet zijn.

Handhaving

Beta is niet gelukkig met de maatregel. “De handhaving van onze plicht tot de leeftijdscontrole is een groot probleem”, meldt Beta-voorzitter Petra van Stijn. “Dat kunnen de controleurs van de NVWA niet bijbenen. Zij zijn overbelast. Maar dan moet daar, bij de controleurs, de oplossing gezocht worden. Desnoods via het delegeren van de controle naar de gemeente.” Dat kan volgens Van Stijn binnen de huidige wetgeving. Onder meer omdat de boetes volgens Beta toch al niet mals zijn.

Bovendien gaat volgens de belangenvereniging de vergelijking met het alcoholverkoopbeleid, waar het 3 strikes principe al van kracht is, niet op. Beta is van mening dat de overlast van alcoholgebruik door jongeren van een andere aard is dan te jong een pakje sigaretten roken. “Dit systeem is bedoeld voor zware overlast door ‘zuipjeugd’. Niet voor een 17-jarige die een pakje sigaretten probeert te kopen.” De branchevereniging blijft de komende dagen lobbyen om de maatregel alsnog van tafel te krijgen.

Verbod

Naast een verkoopverbod komt er waarschijnlijk een verhoging van de boete voor verkoop aan jongeren onder de 18 jaar. Nu nog krijgt een pomphouder 450 euro boete bij een eerste overtreding.  Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Martin van Rijn wil het boetebeleid gelijktrekken met dat van alcoholverkoop. Daarbij bedraagt de boete 1.360 euro bij een eerste overtreding.

Ook is een Kamermeerderheid voorstander van het plan om verkoop van tabak aan jongeren onder de 18 jaar niet meer toe te staan vanaf 2014. Volgens landelijke cijfers rookt momenteel een kwart van de 16- en 17-jarigen.

Verkooppunten

De SP lanceerde voor de zomer een plan om tabaksverkoop uitsluitend toe te staan bij tabaksspeciaalzaken. Supermarkten, horeca en tankstations mochten wat de SP betreft geen tabakswaren meer aanbieden. Dat plan haalde vooralsnog geen meerderheid.

Wel geeft Van Rijn aan dat hij regelmatig wil monitoren of andere maatregelen kunnen zorgen voor verdere terugdringing van het aantal rokende jongeren. Hierbij denkt hij onder meer aan reductie van het aantal verkooppunten, een verbod op het gebruik van smaaktoevoegingen en een verbod op het zichtbaar aanbieden van rookwaren.

Verhoging

Bovengenoemde plannen zijn alle nog niet 100 % zeker. De Tweede Kamer stemt pas op dinsdag 8 oktober over onder meer de verhoging van de leeftijd voor tabaksverkoop, over de verhoging van de boetes, over het ‘3 strikes, you’re out’ principe en over het beperken van het aantal tabaksverkooppunten. Over de voor begin 2015 geplande verhoging van de tabaksaccijns met 9 cent wordt waarschijnlijk niet gepraat of gestemd.

Tom van Gurp

Lees ook: Verhoging tabaksaccijns jaar uitgesteld