De minister van Financiën is onvolledig in zijn uitleg over de tegenvallende accijnsinkomsten op tabak. Over 2013 is een half miljard euro minder binnengekomen dan begroot. Volgens Dijsselbloem komt dit doordat veel pakjes in 2013 nog voor het oude accijnstarief konden worden gekocht en doordat veel rokers kozen voor goedkopere producten. Volgens brancheorganisatie NSO (detailhandel) en TZN (groothandel) moet daar het grenseffect nog aan worden toegevoegd.

Voorraadvorming en het kopen van pakjes tegen de oude prijs zijn nauwelijks van invloed geweest op de tegenvaller voor de schatkist, zoals de tabaksbranche aantoont op de website www.accijnslek.nl. Een forse toename van het grensverkeer en een stijging van de illegale handel in rookwaren doen wél een flinke duit in het zakje. De branche verwacht dat dit structurele ontwikkelingen zijn, die zich dit jaar hebben doorgezet.

Sigaretten

Begin vorig jaar is de accijns op een pakje sigaretten met 35 cent verhoogd en op een pakje shag met 60 cent. De al bestaande prijsverschillen met België en Duitsland liepen daardoor verder op tot 1 euro voor een pakje sigaretten en tot 2,80 euro voor een pakje shag. Het gevolg was een overstap van consumenten naar lager geprijsde tabaksproducten en toenemende aankopen van sigaretten en shag in de buurlanden.

Zo waren de verkopen van tabaksproducten in België eind vorig jaar hoger dan in Nederland, terwijl België bijna zes miljoen minder inwoners heeft. In 2013 is het volume van tabaksproducten (in stuks en grammen) in België gestegen met bijna tien procent ten opzichte van het jaar ervoor. De Belgische overheid heeft nagenoeg 200 miljoen euro méér accijns opgehaald dan in 2012. Sommige Belgische bedrijven hebben al verkooppunten geopend vlakbij de Nederlandse grens om op die manier van het tabaktoerisme te profiteren.

Tabak

De Nederlandse tabakswinkeliers daarentegen hebben vorig jaar ruim dertien procent minder sigaretten en ruim tien procent minder shag verkocht. De verkooppunten hebben hun omzetten scherp zien dalen en zijn geconfronteerd met winkelsluitingen.

De forse accijnsverhogingen en de sterk gestegen consumentenprijzen hebben tevens de illegale handel en accijnsfraude in sigaretten en shag extra gestimuleerd, zeggen de beide belangenverenigingen. Onderzoek van KPMG laat zien dat in 2013 meer dan tien procent van de Nederlandse consumptie namaak of illegale sigaretten was. Uit onderzoek van TNS-NIPO blijkt dat vorig jaar 26 procent van de shagrokers overwoog te kopen via illegale kanalen.

Accijnsverhoging

NSO en TZN bepleiten daarom het terugdraaien van de accijnsverhoging op tabak van begin vorig jaar en het niet doorgaan van de verhoging begin volgend jaar. Voor 1 januari 2015 staat namelijk weer een verhoging van de tabaksaccijns gepland. Aanvankelijk zou die verhoging al begin dit jaar in gaan, maar die is uitgesteld vanwege het grenseffect, geeft de overheid zelf toe.

Lees ook: Accijnsopbrengst tabak daalt met 43 miljoen in twee jaar