Het kabinet dreigt strengere regels voor tabaksverkoop in te voeren als de leeftijdscontroles in de tankstationsector niet verbeteren. Uit recent onderzoek blijkt dat naleving van de regels ernstig tekortschiet. Tot ergernis van staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid, die betere controles eist. ”Als de cijfers bij herhaling van het onderzoek in 2016 geen verbetering laten zien, worden extra maatregelen genomen.”

In opdracht van Van Rijn is onderzocht in hoeverre diverse branches zich houden aan de controleverplichtingen omtrent alcohol en tabak. Voor de tankstationsector geldt uiteraard alleen een plicht voor tabak, omdat alcohol niet mag worden verkocht. Uit het onderzoek bleek dat bij slechts 18 van de 101 aankooppogingen bij tankstations de regels goed werden nageleefd.

Daarmee scoort de petrolbranche niet goed. Met name supermarkten presteerden veel beter. Bij horeca en thuisbezorgkanalen vielen de scores lager uit. De staatssecretaris geeft aan zeer ontstemd te zijn en wil verbetering van de diverse sectoren. Zo niet, dan volgen er strengere regels. Aan welke maatregelen Van Rijn denkt, is niet duidelijk.

Boetes

Wel is in de politiek de laatste jaren al diverse keren gesproken over de invoering van extra maatregelen. Zo wilde de SP een beperking van het aantal tabaksverkooppunten, waarbij onder andere tankstations de sigaretten zouden kwijtraken. Tevens is gesproken over een verplichting om sigaretten en shag uit het zicht te leggen en wordt gedacht aan een verhoging van de boetes. De Tweede Kamer praat dinsdag over deze kwestie.

“De cijfers zijn mogelijk beïnvloed door de verhoging van de leeftijdsgrens, maar toch vind ik de resultaten ronduit teleurstellend en dat is eigenlijk nog zwak uitgedrukt”, reageert Van Rijn op de cijfers. Er wordt volgens hem te weinig naar een ID gevraagd en als dat wel gebeurt, wordt er toch nog vaak alcohol geschonken of tabak verkocht aan jongeren onder de achttien jaar.

“Alcohol en roken onder de achttien is niet normaal. Dat vinden de verkopende partijen gelukkig zelf ook. Dus dat wil ik dan ook graag in de nalevingscijfers terugzien en niet alleen in het gebruik van het NIX18-logo op balie- en deurstickers.”

NVWA

Weliswaar is het aantal tabakskopers onder de achttien jaar niet hoog. Slechts een klein percentage koopt tabaksproducten voor zichzelf of voor anderen. Maar als zij dat doen, slagen ze er vaak wel in. Van Rijn stelt daarom met controle-instantie NVWA een plan op voor verscherpte handhaving. Daarmee moet de pakkans bij de verkoop van tabak aan jongeren worden vergroot. Ook wil de staatssecretaris dat branches aanvullende maatregelen nemen.

Belangenorganisatie Beta zegt dat het er al jarenlang alles aan doet om de tabaksverkoop te behouden. “Dat er meer moet gebeuren om de verkoop te behouden, ligt ook bij onszelf. Dat is niet gemakkelijk, onder meer door de discussies met klanten. Het morele aspect moet ook bij de koper tussen de oren komen. Daar ligt een taak voor de overheid”, aldus bestuurslid Ewout Klok.

ID-reader

De ID-reader is volgens hem een zeer nuttig instrument, dat pomphouders kunnen gebruiken bij de leeftijdscontroles. “We proberen deze ID-reader voor een relatief laag bedrag te kopen en proberen deze gratis bij pomphouders neer te zetten. Ook staat op de website van opleidingsinstituut OOTW een gratis training voor alle medewerkers van tankstations.” Klok raadt ondernemers aan om zoveel mogelijk medewerkers deze opleiding te laten volgen en deze zonodig ook zelf te doen.

Ook Bovag geeft aan actie te ondernemen. “Dit zijn verontrustende cijfers. Dat het beter kan dan de magere 17,8 procent van de tankbranche, bewijzen andere sectoren. Daar moeten we dus als een speer mee aan de slag, anders draaien we als tankstation-ondernemers eigenhandig een belangrijke omzetmaker de nek om”, aldus woordvoerder Paul de Waal. Bovag maakt een aanvalsplan hiervoor en geeft aan het liefst samen op te trekken met andere partijen in de petrol.

Tankstations

Tabak is voor bemande tankstations van essentieel belang. Tientallen procenten van de totale shopomzet komt van sigaretten en shag. Bij sommige stations loopt het zelfs op tot driekwart van de winkelverkopen. Bovendien nemen tabakskopers soms ook andere shopproducten mee.

Als tabak daadwerkelijk uit de tankshop verdwijnt, betekent dit de doodsteek voor veel pomphouders en werknemers. Uit eerder onderzoek naar de economische gevolgen van een verkoopverbod, bleek dat door een dergelijke maatregel honderden of misschien wel duizenden banen bij tankstations dreigen te verdwijnen.

Tom van Gurp

Lees ook: Boetes voor verkoop tabak aan minderjarigen mogelijk fors hoger