Grotere waarschuwingen, afschrikwekkende afbeeldingen en een verbod op tabak met kenmerkende smaakjes. Dat zijn enkele maatregelen voor sigaretten en shag die de Tweede Kamer dinsdag goedkeurde. De meeste nieuwe regels worden per 20 mei dit jaar van kracht. Hiermee wil het kabinet het roken ontmoedigen en vooral voorkomen dat jongeren ermee beginnen. Diverse andere beperkende maatregelen haalden geen meerderheid.

De nieuwe regels vloeien voort uit Europese richtlijnen waarover eerder in Brussel al overeenstemming is bereikt. De Nederlandse overheid moet deze richtlijnen omzetten in wetgeving en heeft dat inmiddels gedaan. Ook zijn er enkele regels toegevoegd. Belangrijkste nieuwe maatregelen zijn:

• 65 procent van de voor- en achterkant van verpakkingen van sigaretten en shag moeten uit waarschuwingen bestaan. Aan de zijkant beslaan de waarschuwingen dertig procent
• De waarschuwingen bestaan niet meer alleen uit tekst, maar ook uit afschrikwekkende afbeeldingen van bijvoorbeeld kapotte longen en verrotte gebitten
• De nieuwe waarschuwingsregels gelden ook voor pijptabak en cigarillo’s (kleine sigaren), maar niet voor grote sigaren van drie gram of zwaarder
• Verpakkingen moeten minimaal twintig sigaretten bevatten of minimaal dertig gram shag
• Tabak met kenmerkende smaakjes, zoals vanille en aardbei, wordt verboden
• Voor mentholvarianten is een tijdelijke uitzondering gemaakt. Producten met deze smaak zijn verboden vanaf 2020
• Verkoop van elektronische sigaretten aan jongeren onder de achttien jaar wordt verboden

Voor tabaksverkooppunten, waaronder tankstations, geldt een overgangsregeling voor wat betreft de pakjes met ‘ouderwetse’ waarschuwingen. De verkopers krijgen vanaf 20 mei één jaar de tijd om hun oude voorraden te verkopen. In mei 2017 mogen er dus alleen nog verpakkingen met de nieuwe, grotere waarschuwingen in de schappen liggen.

Jongeren

De nieuwe maatregelen moeten er vooral voor zorgen dat jongeren niet beginnen met roken. Daarom worden verpakkingen met kleine hoeveelheden verboden. Omdat deze goedkoper zijn, verhoogt een verkoopverbod de drempel voor jongeren. Onder deze groep is ook de cigarillo steeds populairder. Daarom gelden de waarschuwingen ook voor dit type product.

De Tweede Kamer heeft daarnaast bepaald dat er een convenant moet komen voor het uit het zicht leggen van tabak, een zogeheten displayban. Medio dit jaar moeten hierover afspraken zijn gemaakt tussen betrokken partijen. Het gaat vooralsnog alleen om supermarkten, omdat daar veel kinderen en tieners komen. Tevens wil een meerderheid van de Tweede Kamer dat scholen, inclusief de pleinen, over vijf jaar rookvrij zijn. Het gehele pakket aan maatregelen moet ervoor zorgen dat in 2020 het aantal rokers in Nederland met twee procent is gedaald.

Verpakkingen

Voor de verdere toekomst lijkt het erop dat aanvullende maatregelen worden getroffen voor wat betreft de verpakkingen. Een voorstel omtrent het opstellen van eisen voor onderscheidende merkelementen bij tabaksproducten, zoals lichteffecten, geuren of geluiden, haalde een meerderheid. In hetzelfde voorstel staat ook dat op termijn eerlijke standaardverpakkingen voor alle tabaksproducten noodzakelijk zijn. Of deze regels er daadwerkelijk komen en hoe deze eruit gaan zien, is nog niet duidelijk

Voor e-sigaretten komt er dus een verbod voor de verkoop aan jongeren onder de achttien jaar. Dat verbod is er al voor reguliere tabak en wordt uitgebreid voor de elektronische variant. Het is niet uitgesloten dat er de komende tijd aanvullende maatregelen komen voor de e-sigaret. Staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid laat zijn beslissing daarover afhangen van een onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De resultaten hiervan worden in april verwacht.

Plain packaging

Diverse andere maatregelen haalden geen meerderheid. Zo haalde het verzoek van SP-Kamerlid Henk van Gerven om volledig neutrale verpakkingen (plain packaging) in te voeren, geen meerderheid. Dat geldt ook voor voorstellen van dezelfde partij om tabaksverkoop via automaten en internet te verbieden. Ook een motie van de CU en D66 om het verkoopverbod van mentholsigaretten te vervroegen, werd afgeschoten. Daardoor mogen deze producten nog tot 2020 worden verkocht.

Tom van Gurp